Stichting Oer IJ

Het Oer-IJ gebied

Sinds 2013 bestaat er een St.Oer-IJ.

Het Oer-IJ gebied is de open zone dat globaal ligt tussen de steden Haarlem, Alkmaar, Zaanstad en Amsterdam. Ruim voor de jaartelling begon, was dit een uitgestrekt landschap met strandwallen, kwelders en kreken. De meest noordwestelijke vertakking van de Rijn (het Oer-IJ) stroomde hier doorheen en mondde bij Castricum uit in zee. Het Oer-IJ is een tot de verbeelding sprekende naam voor een gebied dat tot voor kort nog weinig bekend is bij het grote publiek. De bodem zit vol met fascinerende informatie en verhalen over de vroege geschiedenis van dit deel van de provincie en over de cultuur van de mensen die er woonden. Het landschap is om meerdere redenen bijzonder.
Het Oer-IJ gebied is een schatkamer aan informatie over de landschapsvorming, cultuurhistorie en archeologie vanaf 2800 BC tot heden. De verschillende ontwikkelingsfasen liggen letterlijk als verschillende lagen over elkaar heen. Daarbij komt dat het Metropolitane Landschap Oer-IJ op dit moment een grote betekenis heeft als groene wig in een verstedelijkt gebied, met een sterke culturele en landschappelijke identiteit. Het verbindt de Metropoolregio Amsterdam met de kust. Tegelijkertijd vormt het gebied een belangrijke schakel tussen Nationaal Landschap Laag-Holland en het duinlandschap van Kennemerland. Vanwege de kwetsbaarheid van de archeologische monumenten en het landschap voor oprukkende verstedelijking, natuurontwikkeling, waterhuishoudkundige projecten en ontwikkelingen in de landbouw, is er grote behoefte aan een consistent beleid voor dit gebied.

Het gaat de St.Oer-IJ om behoud én ontwikkeling, om heden, verleden en toekomst en last but not least om de betrokkenheid van de mensen die er wonen en werken. De passie bij velen voor het Oer-IJ is waar we op voort kunnen bouwen. We kiezen er voor om het natuurlandschap Oer-IJ niet al te letterlijk te begrenzen. Het Oer-IJ is immers niet los te zien van de aangrenzende landschappen en van de steden en dorpen die er omheen liggen. Het draagvlak voor het Oer-IJ initiatief moet bovendien niet alleen komen van de inwoners, maar zeker ook van de vele omwonenden!

De St. Oer-IJ is een burgerinitiatief om de landschappelijke rijkdom van dit gevarieerde gebied meer bekendheid te geven. Voor een deel is het een verborgen landschap dat de St.Oer-IJ zichtbaar wil maken. De beleving van het Oer-IJ gebied versterken. Cultuurhistorisch zijn er talloze verhalen in dit gebied te vertellen. Daarom dat de St.Oer-IJ een aantal iconen heeft die elk een fase van de Oer-IJ geschiedenis vertelt. (zie kaart hieronder)

Belangrijk in de geschiedenis van het Oer-IJ landschap is de rol van het water. Hier zijn nog talloze slingerende waterlopen, zoals bijvoorbeeld de Schulpvaart bij Castricum en de Dije bij Heemskerk, die in de bedding van het Oer-IJ liggen. Er zijn in de middeleeuwen veel overstromingen geweest zodat het aanleggen van dijken een bittere noodzaak werd. In het Oer-IJ landschap liggen daarom vele dijken waarvan de ligging alleen te verklaren is als je de geschiedenis van het landschap kent.